“Kan dat dan?”
“Hoe hoort het? Wat is normaal?”
Het zijn vragen die ik in het voorbereidingsgesprek over een uitvaart regelmatig hoor. Alsof er een norm is ‘hoe het hoort’. Ja, wellicht was dat vroeger zo. Ongeschreven wetten die maakten dat je eigenlijk als nabestaande weinig zeggenschap had over het laatste gezamenlijke moment van afscheid. Gelukkig ligt die tijd achter ons. ‘Alles’ kan. Dat geeft een enorme opening voor creativiteit.
Laatst een uitvaart van iemand die zijn hele leven journalist was geweest. De krant was zijn leven. Daar kan je veel over zeggen. Het bleek dat je daar nog meer mee kunt doen. Hoe? De kist was helemaal beplakt met krantenknipsels. In het midden de voorpagina van de laatste uitgave van deze krant. Hij was een kanjer in het maken van krantenkoppen: de essentie van een boodschap in een paar woorden. Wat deden we in de dienst? Onder bijna 10 minuten Beethoven konden mensen naar voren komen om met rode stift (ja, hij was er berucht om als corrector..) een boodschap op de kist te schrijven. Als ware het een wens of boodschap in de lengte van een krantenkop. “Wat wil je hem in een paar trefwoorden meegeven?”. Zo namen aanwezigen actief deel in de uitvaartplechtigheid. Dit schrijven was hun afscheid van hem. Het slot was origineel: geen afscheid met een laatste groet bij de kist. Iedereen nam staande, op de eigen plaats, afscheid. Onderwijl klonk muziek. Toen het muziekstuk eindigde was het even stil. Plots klonk een zeer herkenbaar geluid. Die van een typemachine! Het ‘laden’ van het papier, het ritmisch getikt, de bel aan het eind van de zin als teken om de wagen met een zwieper naar de volgende zin te brengen. Om weer van voren af te gaan tikken. Zodra de typemachine klonk verlieten mensen de zaal. Dit was hem, de journalist, op en top.
Alles kan! Durf de uitdrukking van iemands leven en betekenis uit te drukken. Heb het lef om in de voorbereiding van een uitvaart je dromen op tafel te leggen. “Als dat zou kunnen…”.